www.pionierzy40pp.pl

pi.ko · Wysłany: Pon 15:39, 09 Mar 2015 Temat postu:

Mam: Kazimierz Ryś, OBRONA LWOWA W ROKU 1939, Palestyna 1943.

Szpicber · Wysłany: Wto 8:34, 10 Mar 2015 Temat postu:

Fragment ten jest mi znany i pochodzi albo z "Obrony Lwowa 1939" Rezmera albo z "Obrony Lwowa w roku 1939" Rysia. Musiałbym pogrzebać aby to sprawdzić. Ano tak właśnie myślałem.

Szpicber

No i natrafiłem na kolejną ciekawą kwestię (chyba do głębszego zbadania - jeśli się da). Otóż przeglądając przedwojenne publikacje na temat walk w okresie 1919-20 natrafiłem na pewien problem do rozstrzygnięcia, mianowicie dotyczy on udziału 40 p.p. w ofensywie wiosennej gen.Hallera na froncie południowo-wschodnim. W wydanym w 1928r. (a więc w okresie publikacji "Zarysów wojennej historii pułków ......") opracowaniu płk.Huperta o akcji na Wołyniu i w Małopolsce Wsch. w 1919r. jest w kilku miejscach wyraźnie zamieszczona informacja o użyciu 40 p.p. w dwóch różnych zgrupowaniach armijnych w częściach po 2 baony pułku na każde z tych zgrupowań. I tak w składzie Dywizji Lwowskiej płk.Strzeleckiego w Lwowskiej Brygadzie Piechoty(d-ca ppłk. Cz.Mączyński) obok 38 p.p., 39 p.p. znalazł się 40 p.p. pod dowództwem płk.Kraussa. Dywizja ta stanowiła samodzielną jednostkę podległą wprost dowództwu armii gen.Hallera. Dalej z kolei w składzie armii gen.Iwaszkiewicza w grupie gen.Jędrzejewskiego w składzie kombinowanej dywizji płk.Władysława Sikorskiego znajdował się także 40 p.p. w sile 2 baonów. Co ciekawe jako dowódca tej grupy baonów 40 p.p. podany jest płk.Obracaj, o którym z kolei nic nie wspomina Wł.Jagiełłowicz w swoim "Zarysie historii ......... 40p.p.". Ofensywa wiosenna miała miejsce w maju 1919r. a w tym niby czasie miały powstać 10 i 11 kompanie pułku (wg. Jagiełłowicza), a więc gdyby przyjąć że z tych nowych kompanii powstał IV baon pułku to pułk wystąpił podczas tej ofensywy w dwóch równorzędnych 2 baonowych częściach pod dwoma różnymi dowódcami. Ale przeglądając to dokładniej to jednak coś wyraźnie "nie gra". Oczywiście "Zarys historii........" jest napisany bardzo ogólnie i poglądowo jako popularna broszura, natomiast opracowanie Huperta jest znacznie dokładniejsze (z podaniem sygnatur rozkazów i innych aktów). No cóż kolejna zagadka do rozwiązania przede mną.

Szpicber

Po wstępnym sprawdzeniu okazuje się iż płk.Obracaj (taka pisownia tego nazwiska jest w opracowaniu płk.Huperta) to ni mniej ni więcej tylko płk.Teodor Obraczay (ur.04.07.1862r.) który od dnia 01.02.1919r. został dowódcą cieszyńskiego 10 p.p. Pułk ten znajdował się także na froncie płd-wschodnim i również był rozdzielony na dwie części. Zachodzi pytanie skąd informacja (może pomyłkowa) iż ten właśnie oficer dowodził 2 baonową częścią 40 p.p.? Trzeba by to było jeszcze gdzieś sprawdzić.

pi.ko

Dzięki formozie58 można się na dobroni.pl zapoznać z historią wokół "Ślubów Ułańskich", a wśród wypisów z podoficerskiego oburzenia mamy i z 40 pp"

Szpicber

Dzisiaj to wygląda groteskowo, ale wówczas sprawa miała rzeczywiście poważne reperkusje. No cóż obecnie oglądamy ten film z dużego dystansu także czasowego i jest po prostu sympatyczny w oglądaniu.

Szpicber

Kolejną ciekawą historią związaną z 40 p.p. jest temat odznaczeń nadanych za walki wrześniowe 1939r. Otóż będąc ostatnio w CBW i drążąc temat odznaczeń natrafiłem na pewien poważny problem. Jest wykaz odznaczonych z 40 p.p. za wojnę 1920r. i tu wszystko się zgadza z tym co zostało podane w "Zarysie historii wojennej pułków polskich 1918-1920" kpt.Jagiełłowicza. Natomiast w wykazie kawalerów V.M. za okres 1939-1945 nie ma ani jednego nazwiska z 40 p.p. W "40 p.p. w obronie W-wy" J.Grzybowskiego są podane nazwiska kilkunastu oficerów i żołnierzy, ale wspomniał autor iż nadania te zostały zatwierdzone przez tzw. "Tymczasową Kapitułę Orderu V.M.", która jak się okazuje nie miała żadnego upoważnienia ani umocowania dla takiego działania. Dlatego już po 1939r. właściwa kapituła działając w Wlk.Brytanii, wszelkich tego typu nadań nie zatwierdziła. Grzechem pierwotnym tych nadań był fakt iż wnioskował i nadawał je gen.dyw. J.Rómmel d-ca Armii "Warszawa" (wcześniej A."Łódź") a nie miał do tego prawa. Mógł on jedynie nadawać najwyżej Krzyże Walecznych. Natomiast prawo do nadania V.M. miał jedynie Naczelny Wódz po zaopiniowaniu przez Kapitułę. Po wielu latach (już po wojnie) Kapituła "V.M." w Anglii i po dokładnym przeanalizowaniu wszystkich podanych przez gen.J.Rómmla wniosków pozytywnie zaopiniowała jedynie dwa oficerów 40 p.p. tj. ppłk.J.Kalandyka i mjr.A.Kassiana. Niestety brak jest informacji o formalnym ich nadaniu (obydwaj już dawno nie żyli).

Szpicber

No i dzisiaj udało mi się dotrzeć do oryginalnego rozkazu powołującego do życia 30 pułk piechoty im. Króla Jana Sobieskiego (a więc 40 pp.). Powiem więcej, miałem go w rękach i dzięki temu wiem że informacja na naszej stronie na ten temat jest niepełna i nieprecyzyjna. Zacznę od początku. Zamieściliśmy informację iż wydał ów rozkaz gen.B.Roja. Otóż to nie do końca jest tak. Rozkaz Nr 3 z dnia 24 listopada 1918r. został wydany przez Polską Komendę Wojskową we Lwowie w której znajdowała się Grupa Operacyjna "Wschód" gen.B.Roji i to on podpisał ten rozkaz. Nie wiem czy ktoś widział fizycznie jak on wygląda. Otóż jest to zadrukowany dwustronnie arkusz grubego papieru formatu ok. A4, a więc wydawnictwo które trafiło do różnych jednostek, a nie napisane odręcznie (chociaż może jakiś odręczny brudnopis istniał kiedyś). Druga jeszcze istotniejsza kwestia to fakt iż rozkaz ten nie zawiera tylko informacji o powołaniu 30 pułku piechoty do życia, jest w nim kilkanaście punktów i w punkcie 8 jest dotycząca pułku informacja. Należy więc doprecyzować iż pułk został powołany do życia rozkazem nr 3 z 24.11.1918r. pkt.8. Warto tu dodać iż takich rozkazów (w formie wydawnictwa) wyszło ogółem 7 numerów i co ciekawe tylko do nr 5 podpisane przez gen.B.Roję a to dlatego iż od 26.11.1918r. był już we Lwowie gen.T.Rozwadowski który został mianowany d-cą wojsk polskich w Galicji i to on podpisał ostatnie 2 nr. tych rozkazów. A więc bardziej uprawnione jest chyba stwierdzenie że rozkaz wydała Polska Komenda we Lwowie a podpisał go gen.B.Roja.
Idąc dalej trzeba zaznaczyć iż rozkaz ten zawierał jeszcze informacje o mianowaniu d-cą pułku płk. Krausa (pisownia oryginalna przez jedno"S" i bez imienia) a jego zastępcą i jednocześnie d-cą I baonu mianowany ppłk.Gallwitz (tak jest w oryginale, a chodzi o ppłk.Ottokara Gauglitza), ale wówczas jakoś nie przywiązywano dużej wagi do pisowni nazwisk (post wyżej o płk.Obraczayu). Oprócz tego są w tym punkcie rozkazu jeszcze inne informacje ale to już naprawdę dla koneserów.

pi.ko

Jeżeli przy podpisie Roi nie ma p.o. w.z. z.r. czy innego skrótu, to wynika z tego że w momencie wydawania rozkazu to on był komendantem (?) PKW Lwów i zapewne jednocześnie dowódcą GO "Wschód".
I nie wydawnictwo a druk.
Zapewne pomiędzy rozkazem wydanym ustnie, który został zaprotokołowany w brudnopisie przez adjutanta czy zredagowany przez szefa sztabu, a drukiem rozkazu był jeszcze maszynopis (pewnie kontrasygnowany), który trafił w ręce zecera drukarni wojskowej.

pi.ko

A czy mógłbyś podać daty poszczególnych numerów rozkazów?

Szpicber

Biorąc pod uwagę ówczesne realia tzn. brak ściśle sprecyzowanych jakichkolwiek struktur wojskowych, to gen. Roja był po prostu najwyższym stopniem oficerem we Lwowie, stąd niejako z automatu przypadła mu rola dowódcza i dlatego widnieje tam jego podpis. Nie nie ma tam żadnych skrótów innych niż gen. Daty tych wszystkich 7 rozkazów to daty kolejne od 22 do 28.11.1918r.

Szpicber

Kto szuka ten znajduje ciekawe rzeczy - można by powiedzieć. Otóż będąc ostatnio chory miałem czas na wertowanie różnych materiałów i natrafiłem na niezwykle ciekawe relacje z walk 40 p.p. w okresie 1918-1920. Otóż autorami tych relacji są oficerowie 40 p.p. i tak opis epizodu z walk I baonu na Kościarni w dniu 27.12.1918r. przekazał kpt.Stanisław Brzeziński, opis epizodu z walki w dniu 31.03.1920r. pod Nową Sieniawą przekazał (ówczesny major a w 1920r. d-ca III baonu) Benedykt Majkowski i opis epizodu z walki I baonu w dniu 31.05.1920r. z Budionnym przekazał (ówczesny major a w 1920r. d-ca I baonu) Jan Wierzchoń. Zostały one opublikowane w latach 20-tych ub. wieku.
Przy tej okazji po głębszym namyśle wysnułem wniosek, iż kpt.Jan Wierzchoń w 1920r. nie był dowódcą pułku a jedynie jako d-ca I baonu i z pewnością najstarszy oficer pułku, pełniącym obowiązki dowódcy. Właśnie 31.05.1920r. kpt.H.Weiss d-ca I baonu wówczas został ranny i musiał odejść na leczenie, a płk. Stanisław Rosnowski ówczesny d-ca pułku objął prawdopodobnie dowództwo IX Brygady Piechoty i do powrotu już ppłk.H.Weissa (awans z dn. 11.06.1920r.) z leczenia (21.08.1920r.) był p.o. d-cy pułku.
Jest jeszcze jedna niejasność otóż w Dz.Pers.MSWojsk. nr.42 widnieje pasus cyt.; "Zostają mianowani Dekretem Naczelnego Wodza L.2334 z dn.14.10.1920r.; płk. Rosnowski Stanisław dotychczasowy d-ca 40 p.p. - d-cą IX Brygady Piechoty".
To jak to jest z tymi datami dowodzenia pułkiem? Czy to co znajduje się w dotychczasowych publikacjach, oparte jest na faktycznych datach objęcia funkcji d-cy pułku czy formalnych? Bo jeśli na formalnych, to wyjątek z Dz.Pers. nr.42/1920 zacytowany powyżej nijak się ma do dotychczas przyjętych dat.

Szpicber

Do postu powyżej mogę dodać (po przemyśleniach i tym co znalazłem w "Rozkazach DOK VI Lwów") że określenie p.o. (pełniący obowiązki) miało także swoje formalne podparcie w rozkazach. Tak więc kpt. Jan Wierzchoń czasowo dowodząc pułkiem nie był nawet p.o.(brak jakiegokolwiek formalnego śladu wyznaczenia go na p.o. d-cy pułku - na razie), a co najwyżej zastępował czasowo d-cę pułku na zasadzie starszeństwa oficerów w pułku. Dlatego pisane w różnych publikacjach wykazy d-ców pułków z tego okresu (1918-21), często są oparte na różnych wspomnieniach lub materiałach nie noszących znamion formalnego dokumentu mianowania. Stąd taki "bigos" w tej materii.
Teraz to co mnie tu "przywiało". Otóż w znanej pracy płk. Ludwika Głowackiego "Obrona Warszawy i Modlina w 1939r." znalazła się błędna informacja o tym iż pluton artylerii piech. 40 pp znajdował się (podobnie jak I baon pułku) w odwodzie Odcinka "Wschód" obrony W-wy we wrześniu 1939r. W świetle opublikowanej w "WPH" nr.4 z 1980r. przez W.K.Cygana informacji na podstawie relacji d-cy tego plutonu por. Tadeusza Targowskiego, wynika iż od początku był on przydzielony do wsparcia obrony III baonu pułku na Woli (Odcinek "Zachód" obrony W-wy).

Szpicber

Po prawie 2 latach natrafiłem w końcu na materiały które wyjaśniają niesławną sprawę dezercji z frontu d-cy 11 kompanii III baonu 40pp w czerwcu 1920r. Otóż blisko 2 lata temu natrafiłem na informację prasową z 1924r., o procesie za dezercję w 1920r. d-cy 11 kompanii por. Kr. (takie to inicjały jedynie zostały zamieszczone w prasie - jak to podczas procesu). Co ciekawe przez 2,5 roku po zdezerterowaniu z pułku, ukrywał się u rodziny we Lwowie po czym jak gdyby nigdy nic aplikował na studia na UJK we Lwowie na wydział lekarski i wówczas to sam zgłosił się do PKU z informacją że jest dezerterem i powołując się na swoją niepoczytalność. Dopiero teraz mając pełną obsadę personalną III baonu z czerwca 1920r. z relacji por. Ottona Blutreicha (d-cy 3 kompanii km w tym czasie) udało mi się ustalić personalia tego b. oficera.
W książce Kirszaka "Armia Rezerwowa gen.Sosnkowskiego w 1920r." również jest obsada personalna III baonu ale pochodzi ona z okresu ofensywy kijowskiej, a więc z okresu kwiecień/maj 1920r i zawiera tylko 12 nazwisk oficerów. Natomiast jest tam podany jako d-ca 11 kompanii por.Stanisław Wasilewski, co nijak nie przystawało do inicjałów nazwiska Kr. Relacja por.O.Blutreicha zawiera za to pełną 16 osobową obsadę personalną III baonu z okresu czerwiec/lipiec 1920r. i jako d-ca owej 11 kompanii figuruje por.Marian Józef Krajewski, co pokrywa się z inicjałami oskarżonego o dezercję oficera. Cała historia jest ciekawa, ale to już inna bajka.

Szpicber

Natrafiłem właśnie na niezwykle ciekawe materiały dotyczące historii powstania boiska 40 pp na Pohulance, łącznie z dzienną datą rozpoczęcia jego budowy. Poznałem także nazwisko inicjatora jego budowy oraz problemy natury technicznej i formalnej podczas jego powstawania. Dodam również że trybunę na boisku wykonał pluton pionierów pułku pod dowództwem pewnego oficera. Bezinteresownie przy jego budowie wspierał 40 pp także inż. Christelbauer.